Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Kadın ve Aile Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından 2021 Afyonkarahisar Aile Yılı etkinlikleri kapsamında “Ailede Merhamet” konulu seminer düzenlendi.
Çevrim içi olarak AKÜ Youtube hesabından yayınlanan seminerin moderatörlüğünü AKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Büşra Kılıç Ahmedi yaparken, İslami İlimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mebrure Doğan konuşmacı olarak yer aldı.
Arapça bir kelime olan merhametin rahman ve rahim kelimeleri ile aynı kökten geldiğini kaydeden İslami İlimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mebrure Doğan, merhametin acıyı ortadan kaldırarak onun yerine sevinci ve hayrı koymaya yönelik bir iyilik duygusu olduğunu belirtti. Doğan, “Merhamet, Türkçe sözlükte ise bir kimsenin veya bir başka canlının karşılaştığı kötü durumdan dolayı duyulan üzüntü olarak tarif edilmiştir. Psikolojik bakış açısıyla merhameti tanımlayacak olursak üç boyutu olduğunu görüyoruz. Merhameti bir tutum olarak değerlendirebiliriz. Merhametin duygusal, bilişsel ve motivasyonel boyutları var. Merhamete, kalbin gücü de diyebiliriz. Çünkü kalbin eylemi olarak nitelendiriyoruz. Merhameti kalpte bulunan ve diğer insanların sıkıntılarını giderecek iyi eylemleri yaptıran bir güç olarak tarif ediyoruz. Merhametten uzak kalbi olan insanın, insanlıktan da uzak olacağını söyleyebiliriz” diye konuştu.
“Sevginin olmadığı yerde merhamet yok”
Merhamet ile bağlantılı olan kavramları da açıklayan Doğan, merhametin erdem, iyilikseverlik, hayırseverlik, şefkat, adalet ve acımak gibi birçok kavramla ilişkili olduğunu belirtti.
Doğan sözlerini şöyle sürdürdü:
“Merhametin aslında sevginin bir sonucu ve türü olduğunu söyleyebiliriz. Sevginin olmadığı yerde merhamet ortaya çıkmıyor. Sevgi, merhamet açısından çok önemli bir kavram. Şefkat için de merhametin gün yüzüne çıkmış hali diyebiliriz. Merhamet, bir başkasının iyiliğine sevinmemize, kötülüğünden üzüntü duymamıza yol açan tutumdur. Şefkatin olduğu yerde bir koruma ortaya çıkıyor. Sempati ve empati kavramları, merhamet ile ilişkili en temel unsurlardandır. Sempati ve empati, merhameti besleyen unsurlardır. Merhamet, her şeyden önce karşıdakinin hissettiği acıları anlamayı gerektiriyor. Bu noktada da sempati ve empati ile ilişkisi vardır. Adalet, merhametle karşı karşıya getirilen bir kavram ama şunu bilmek gerekiyor; bir erdem diğer erdemin yokluğu ile ortaya çıkmaz ya da bir erdem diğeri için herhangi bir olumsuzluk oluşturmaz. Adalet de bir erdemdir, merhamet de bir erdemdir. Adalet aynı zamanda merhametli olmayı gerektirirken, merhamet içinde de adalet vardır. Diğer bir kavram olan yardımseverlik ve iyilikseverlik ise merhametin bir çıktısı olarak değerlendiriliyor. Çünkü merhamet dediğimiz sadece bir duygudan ibaret değildir, onun davranışsal bir boyutu da vardır. Davranışa dönüşmesi gerekir. Onu da iyilik olarak görürüz. İyilik ve hayırseverlik olarak ortaya çıkar. Bir diğeri ise merhametin en üst versiyonu diyebileceğimiz affetme ki affetme merhametin en gelişmiş halidir. Affetmek bir erdemdir ama özellikle kendisine karşı bir kötülükte bulunan, ciddi zarar veren ve acı çektirmiş olan birine karşı affedici olmak, merhametsiz olması mümkün olmayan bir durumdur. Yani merhamet olmadan birini affedebilmemiz mümkün değildir. Acıma ile merhamet karıştırılıyor. Oysa her varlığın merhamete ihtiyacı vardır.”
“Merhamet Müslüman birinin sürekli hatırladığı bir olgudur”
İslam dininde merhametin yerinden bahseden Doğan, şunları kaydetti:
“Erdemlerin en önemli özelliklerinden bir tanesi dinler tarafından desteklenmesidir. Bizim dinimiz de güzel ahlaki özellikleri olan erdemleri destekliyor ve tavsiye ediyor. İslam dininde Allah’ın merhameti neredeyse dini hayatın merkezindedir. Allah, rahman ve rahimdir. Kullarına karşı çok merhametlidir. Allah’ın sıfatları içerisinde en belirgin, en sık tekrarladıklarımız rahman ve rahim sıfatlarıdır. Her gün çektiğimiz besmelede ‘rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla’ derken onun çok merhametli oluşunu hatırlarız. Merhamet Müslüman birinin sürekli hatırladığı bir olgudur. Allah’ın merhametinin yine kullara düşen tarafı da var. Allah kullarına karşı merhametlidir ama kullarının da merhametli olması gerektiği varlıklar vardır. Bizim için insani olarak örnek alacağımız Peygamberimizin hayatıdır ki onun hayatında da merhametin örneklerine sıkça rastlıyoruz. Onun muhtaçlara, yetimlere, kimsesizlere, engelli bireylere davranışlarını ve onlara nasıl davranılması gerektiği noktasındaki uyarılarını hadislerden görebiliyoruz. Peygamberimizin çocuklara olan davranışları veya torunları ile olan münasebetlerini bilmeyenimiz yoktur. Onun nasıl şefkat ve merhamet ilişkisi olduğunu biliriz.”
Merhametin en önemli örneği annedir
Merhametin ailede kendini özverili fedakarlık olarak gösterdiğini dile getiren Doğan, ailede merhameti anlamanın en önemli örneğinin anne olduğunu vurguladı.
Doğan şöyle devam etti:
“Ailede merhameti anlayabilmenin en önemli örneğini annede görebiliriz. Merhametin varlığını anlayabilmek için annenin kendi çocuklarına duyabilecek derin duyguları hissetmek önemlidir. Anne, kendi hayatını bir kenara koyup, çocuğun hayatını temel önceliği yapar. Annenin duygularını anlamak, ailede merhametin belki de en bariz fotoğrafıdır. Bu noktada annenin çocuğuna olan merhameti birçok yerde karşımıza çıkar. Mesela bir felaket anında çekilmiş fotoğraf ya da görüntülere baktığımızda çocuğunu korumaya çalışırken onun üzerinde vefat etmiş anneleri görürüz. Bu bize annedeki merhamet duygusunun ne kadar güçlü olduğunu gösterir. Peygamberimizin hadislerinde Allah’ın merhametinin büyüklüğünü anlatmak için anne benzetmesinin yer aldığını görürüz. Peygamber Efendimiz, annenin çocuğuna merhametinden bahsederek Allah’ın merhametinin bunun kat kat üstünde olduğunu ifade eder. Aile bireylerinin merhameti de çok önemli. Bu noktada eşler arasında merhamet elzem ve gereklidir. Aile merhametin yaşandığı en öz ve çekirdek kurumdur. Oradan yayılan merhamet, yakın çevreden uzak çevreye doğru hatta hiç tanımadığımız insanlara el uzatmaktır.”
Ailede Merhamet Semineri kaydının tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
 |
 |