Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı Müşaviri Prof. Dr. Muharrem Kılıç, açılış dersini “Küresel İnsan Hakları Rejiminin Sistemsel-Değersel Çöküşü Karşısında Gazze Direnişi: Umudun Onto-Politik İnşası” başlığıyla verdi. İlahiyat Fakültesi Konferans Salonunda düzenlenen derse; Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İhsan Cemil Demir, İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Güler, Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcıları Dr. Öğretim Üyesi Hasibe Sena Akkışla ve Dr. Öğretim Üyesi Hakan Kaşka’nın yanı sıra akademik personel ve öğrenciler katıldı.
“Gazze’de Yaşayanlara Karşı Sorumluyuz”
Dersin açılış konuşmasını Hukuk Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mürşide Şimşek yaptı. Şimşek, Gazze’de yaşanan olaylar karşısında herkesin sorumluluk bilinciyle hareket etmesi gerektiğini belirtti. Şimşek, “Gazze’de yaşayanlara karşı sorumluyuz. Her birimiz elimizden geleni yapmakla yükümlüyüz. Yaşanan insanlık suçlarına ‘dur’ demek boynumuzun borcudur. Özümüzde insan olabilmek ve insan haklarının her coğrafyada, her insana tanındığı bir dünya inşa edebilmek en büyük temennimizdir” dedi.
“Merak ve Motivasyon Azalmamalı”
Adalet Bakanlığı Müşaviri Prof. Dr. Muharrem Kılıç, konuşmasında bilimin ve düşünsel üretimin temel kaynağının merak olduğunu belirtti. Kılıç, merakın, insanın kendini gerçekleştirmesinde en önemli motivasyon olduğunu dile getirerek, “Merak ve hayret duygusu asla azalmamalı. Var olanı olduğu gibi kabullenmek yerine, eksiklikleri ve kusurları görebilecek basirete sahip olmak gerekir” dedi.
İnsan haklarının insanlık tarihi boyunca en netameli konulardan biri olduğunu belirten Kılıç, tarihin farklı dönemlerinde bireysel, kolektif ya da egemenlik düzeyinde ortaya çıkan şiddet biçimlerinin insan hakları ihlallerine yol açtığını ifade etti. Kılıç, insan haklarının genellikle olumsuz eylemler ‘hak ihlalleri ve insanlığa karşı işlenen suçlar’ üzerinden değerlendirildiğini söyleyerek literatürde öncelikle negatif özgürlüklerden, yani devletin bireye dokunmama ve zarar vermeme yükümlülüğünden söz edildiğinin altını çizdi. Kılıç, bu yaklaşımın yaşama hakkı ve temel özgürlükler için bireye bir alan bırakılması gerektiğini belirterek, ikinci kuşak haklar olarak tanımlanan pozitif yükümlülüklerin ise devletin bireylerin temel haklara erişimini sağlama sorumluluğunu içerdiğini ifade etti. Kılıç, “Eğitim ve sağlık hakkı gibi alanlarda bireylerin bu haklardan yararlanabilmesi, devletin pozitif yükümlülüklerini yerine getirmesiyle mümkündür” dedi.
“Demokrasi Söylemiyle Yapılan İşgaller…”
Kılıç, insan hakları tarihine bakıldığında insanlık tarihinin ağır trajedilerle dolu olduğuna dikkat çekerek, “Hak ihlallerinin yaşandığı dönemler, modern insan hakları söyleminin gelişiminde belirleyici olmuştur. Modern insan hakları söylemi ideal bir tablo sunar; kimsenin bu kavrama itiraz edemeyeceği bir üstünlüğe sahiptir” dedi. İnsan hakları kavramının kimi zaman hegemonik güçler tarafından politikalarını meşrulaştırmak için kullanıldığını ifade eden Kılıç, “Demokrasi götürme söylemiyle yapılan işgaller bunun en açık örneğidir” diye konuştu. Soğuk Savaş sonrasında oluşan küresel dengelere de değinen Kılıç, “Bir yanda hak ve özgürlüklerden yoksun bireylerin yaşadığı kötücül bir dünya, diğer yanda refah toplumları bulunuyor. Bu tablo içerisinde en güçlü söylemsel araçlar insan hakları ve demokrasi olmuştur” şeklinde konuştu. Kılıç, insan haklarının felsefi temeller üzerine kurulu ideal bir yapı olduğunu, bu nedenle de yüksek bir meşruiyet gücüne ve inandırıcılığa sahip olduğuna değinerek, küresel insan hakları sisteminin ciddi bir rejim ve değer kriziyle karşı karşıya olduğunu söyledi. Kılıç, insan hakları söyleminin ortaya çıkışı ve felsefi temelleriyle birlikte bu kavrama yönelik eleştirilerin de geliştiğini ifade etti.
Kılıç, İngiliz düşünür Edmund Burke’ün evrensel insan hakları anlayışına yönelttiği eleştirileri, Marksist yaklaşım çerçevesinde Karl Marx’ın insan hakları söylemini hegemonik bir mekanizma olarak değerlendirmesini ve Hannah Arendt’in İkinci Dünya Savaşı dönemindeki katkılarını da anlattı.
30 Milyona Yakın Sığınmacı
Kılıç, dünya genelinde 30 milyona yakın sığınmacının bulunduğunu belirterek, “Bu kişiler herhangi bir hukuki yurttaşlık statüsüne sahip değil. Söylemde herkesin hak sahibi olduğu belirtilse de gerçekte durum böyle değil. Sığınmacı olduğunuzda, hangi kuşak hakkı olursa olsun bu haklardan yararlanamıyorsunuz. Çünkü sistem içinde tanımlı değilsiniz. Önce bir kimliğe, bir statüye sahip olmanız gerekir ki yurtsuz kalmaktan korunabilesiniz ve hak öznesi olabilesiniz” dedi.
İsrail, Uluslararası Kurallara Uymuyor
Kılıç, insan hakları hukuku açısından temel noktanın “var olabilmek” olduğunu belirterek, kişinin hak öznesi olmasının insan haklarının en temel ilkesi olduğunu ifade etti. Modern dünyanın bireyleri özgürleştirmek yerine mağdurlaştırarak kitleselleştirdiğini söyleyen Kılıç, “Gazze’de tüm yıkıma rağmen insanlar vatanlarını terk etmiyor. Ancak yaşam, özgürlük ve mülkiyet gibi temel hakların açıkça ihlal edildiğini görüyoruz. Gazze halkı aslında tüm insanlık adına bir varoluş mücadelesi veriyor” dedi. İkinci Dünya Savaşı sonrasında devletler tarafından oluşturulan uluslararası insan hakları hukuk sistemine dikkat çeken Kılıç, bu düzenin evrensel kurallar içerdiğini ancak İsrail’in bu kurallar karşısında “istisna bir ülke” konumunda olduğunu söyledi. Kılıç, İsrail’in Filistinlileri temel haklardan mahrum bıraktığını ve onları adeta hapsedilmiş bir yaşam alanına mahkûm ettiğini ifade etti.
Basın Kuruluşlarının Sorumluluğu?
Kılıç, “Kaygı ve korku içinde yaşıyorsanız bu artık yaşam olmaktan çıkar. Hayatın yaşanabilir olması gerekir ve bunu mümkün kılacak olan da insandır” dedi. Gazze’de büyük bir adaletsizlik yaşandığını belirten Kılıç, bu durumu yalnızca ekranlara yansıyan bir mücadele olarak görmemek gerektiğini dile getirerek, “İletişim araçları yaşanan dramı gözler önüne seriyor. Ancak bu durumun zamanla duygusal tepkilerin azalmasına neden olabiliyor. Bir çocuğun öldürüldüğünü gördüğümüzde verdiğimiz tepkiyle, binlercesinin öldürüldüğünü gördüğümüzde verdiğimiz tepki arasındaki fark giderek büyüyor. Bu noktada duyarsızlık ortaya çıkıyor ki bu da insanın işleyebileceği en büyük günahlardan biridir” şeklinde konuştu.
Kılıç konuşmasının devamında şunları söyledi:
“Eğer medya aracılığıyla yaşanan olaylar bizi duyarsızlaştırıyorsa bu en büyük vicdani sorumluluktur. İnsan hakları yalnızca hukukun konusu değildir; özü itibarıyla etik ve ahlakla ilgilidir. Bu hakların korunabilmesi için ‘ötekinin yükünü sırtına alabiliyor musun?’ sorusuna samimi bir yanıt verilmelidir. Başkasının acısını hissedebiliyor, onun yükünü taşıyabiliyorsan, işte gerçek insan hakları budur. İnsan hakları yalnızca sana nasıl davranıldığıyla değil, senin başkasına nasıl davrandığınla ilgilidir.”
Açılış dersi, soru-cevap bölümünün ardından sona erdi.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |